PANDEMIA KORONAWIRUSA A STRES I ASPEKTY PSYCHOLOGICZNE
SERDECZNIE ZAPRASZAM PAŃSTWA DO WYSŁUCHANIA AUDYCJI RADIOWEJ W TREDNY RADIO Z MOIM UDZIAŁEM NA TEMAT:
PANDEMIA KORONAWIRUSA A STRES I ASPEKTY PSYCHOLOGICZNE
1.Czym jest stres?
Odkrywca stresu, Hans Selye, w jednej ze swoich monografii wprowadził pojęcie stresu fizjologicznego Pojęcie to twórca zdefiniował następująco – „jako reakcję na wszelkiego rodzaju żądanie pod adresem organizmu”.Będąc zwolennikiem biologicznego podejścia do omawianego zagadnienia, Selye, opisał także proces, poprzez jaki stres oddziałuje na organizm, czyniąc tym samym w nim różne somatyczne zmiany. Proces ten został określony jako GAS, czyli ogólny zespół adaptacyjny . Autor rozpisał go na trzy fazy (zwane także stadiami): 1. Stadium alarmowe- kiedy to na organizm zaczyna działać stresor, przed którym organizm musi się aktywnie bronić. Zwalczaniu zagrożenia sprzyja tutaj wydzielanie adrenaliny oraz kortyzolu, a także można tutaj zaobserwować tak zwaną triadę stresu- powiększoną korę nadnerczy, zmniejszoną objętość grasicy oraz węzłów chłonnych, a także pojawienie się możliwych owrzodzeń żołądkowo- jelitowych. W związku z tym, iż organizm nie może nieustająco pozostawać w stadium 1., pojawia się kolejne (2)- zwane stadium odporności. Tutaj następuje opór organizmu, a także pewnego rodzaju adaptacja do działającego wówczas czynnika, jeśli nie stanowi on zbyt dużego zagrożenia. Oczywiście adaptacja ta pociąga za sobą wydatkowanie większej niż zwykle ilości energii przez organizm .Trzecie stadium (3)- wyczerpania- pojawia się w następstwie długotrwałego oddziaływania występującego wcześniej stresora, który to powoduje wyczerpanie się energii przystosowania (Selye, 1977), załamanie równowagi organizmu, powrót objawów ze stadium pierwszego (Łosiak, 2008), a także załamanie się mechanizmów obronnych, czego efektem może być pojawienie się choroby, prowadzącej do zejścia śmiertelnego (Bargiel, 1977).
Choć Selye swoją teorię stworzył już jakiś czas temu, jego przypuszczenia oparte na badaniach laboratoryjnych, nie zostały podważone, a rozwinięte. W wyniku rozwoju nauki o stresie dziś wiadomo , iż znana dzięki wyżej wymienionemu badaczowi triada stresu jest skutkiem nadmiernego oddziaływania kortyzolu, hormonu wydzielanego przez korę nadnerczy.
- Jak wygląda nasz stres podczas pandemii koronawirusa?
Stres podczas pandemii koronawirusa, w mojej ocenie, oscyluje między stadium odporności, a stadium wyczerpania i wydaje się to być zależne od aktualnych statystyk dotyczących zakażeń.
Wpływ oczywiście maja także uwarunkowania indywidualne, które są obecnie szeroko dyskutowane w badaniach dotyczących pandemii. Już dziś z tych badań wynika, że z uwagi na to, iż zmiany, których doświadczamy globalnie jako społeczeństwo – są nagłe i nieprzewidywalne, generalnie wszyscy- jako całe społeczeństwo jesteśmy narażeni na wzrost odczuwania stresu, lęku, a także na pojawienie się objawów depresyjnych. Zaś grupy szczególnie narażone, co podkreśla Marlena Sokół- Szawłowska, w czasopiśmie naukowym Psychiatria to: kobiety, osoby gorzej odżywione, żyjące z osobą starszą w gospodarstwie domowym, nieuprawiające systematycznie sportu oraz z ograniczonym dostępem do psychoterapii i leczenia psychiatrycznego.
- Jaki jest wpływ izolacji na psychikę?
Powiedziałabym dramatyczny. Izolacja staje się formą deprywacji, ogranicza możliwości naturalnego funkcjonowania człowieka w rzeczywistości: zakłóca możliwość przemieszczania się, uniemożliwia pełne interakcje społeczne i pozbawia aktywności, która często bywa czynnikiem łagodzącym różne trudności. Za tym idzie wspomniana już reakcja stresowa, zaś za nią jej negatywne następstwa. 12 lat temu nie mając pojęcia o tym, co nastąpi prowadziłam pracę badawczą z zakresu wpływu stresu na ryzyko wystąpienia infekcji wirusowej z uwzględnieniem poziomu optymizmu. Wyniki były jednoznaczne. Okazało się, iż ilość wydarzeń stresowych miała istotny wpływ na występowanie objawów infekcji wirusowej. Stres sam w sobie oczywiście nie jest przyczyną choroby, ale może być jej katalizatorem.
- Czy kwarantanna może nas doprowadzić do depresji?
Oczywiście, najnowsze badania dotyczące pandemii Covid- 19, mówią o tym, iż kwarantanna czy izolacja, w rozumieniu takim, iż jesteśmy pozbawieni wsparcia społecznego- czyli czynnika znacząco łagodzącego objawy natury psychologicznej- może stać się swoistym katalizatorem wystąpienia objawów ze spektrum zaburzeń lękowych czy depresyjnych u osób, które wcześniej nie przeżywały tego typu trudności, dodatkowo, w sposób znaczący nasila objawy u osób, które aktualnie borykają się z problemami psychicznymi.
- Jakie emocje mogą nas czekać podczas izolacji z rodziną?
To trudne pytanie, na które nie da się odpowiedzieć jednoznacznie, bowiem wiele zależy od naszych relacji z rodziną. Jeśli są dobre, myślę, że możemy skorzystać z wzajemnego wsparcia i bliskości, zaś jeśli nie są najlepsze, może pojawić się gniew, frustracja, złość.
- Jak sobie radzić z lękiem przed utratą pracy?
Myślę, że jedyne co możemy zrobić, to poszukiwanie alternatyw. Pochylenie się nad swoimi możliwościami, przeanalizowanie innych perspektyw, tak by można było poczuć, że na aktualna pracę nie jesteśmy zdani bezwarunkowo.
- Jak organizować sobie czas, gdy pracujemy zdalnie?
Praca zdalna jest ogromnym wyzwaniem z psychologicznego punktu widzenia. Wymaga od nas łączenia życia zawodowego z osobistym, co jest w sprzeczności z tak zwana higieną pracy. Myślę, że nie ma złotego środka. Niemniej jednak, to co może pomóc to zachowanie tej równowagi- czas pracy to czas pracy, a potem jest czas na odpoczynek i bycie z rodziną, Myślę, że w wielu przypadkach ten podział jest znacząco utrudniony, bo przecież mamy jeszcze naukę zdalna. Jednak starajmy się po wykonaniu obowiązków wykonać czynności sprawiające nam przyjemność:, spacer, wycieczka do lasu, bieganie, czytanie… cokolwiek nam przyjdzie do głowy.
- Jak sobie radzić ze stresem podczas obecnej sytuacji?
Z tego co obserwuje to mamy dwie skrajne formy radzenia sobie ze stresem, albo całkowite zaprzeczenie sytuacji, albo całkowita panika. Oczywiście żadna z tych reakcji nie jest korzystna dla nas. Najważniejsze jest podejście zadaniowe- uzmysłowienie sobie, że to co możemy zrobić, to zadbać o siebie i swoich bliskich , to tylko tyle i aż tyle.
