Psychoterapia psychodynamiczna pozwala odkryć, a następnie zrozumieć różnorodność życia psychicznego pacjenta, pozwala przeżyć i przepracować trudne przeżycia i relacje w bezpiecznej przestrzeni. Daje to podstawę do tego, aby pacjent wypracowane zmiany mógł sukcesywnie wprowadzać w obszar swoich osobistych relacji, a także w funkcjonowaniu społecznym. Jednak jak to jest możliwe?
W pracy psychoterapeuty psychodynamicznego istnieją dwa rodzaje narzędzi, za pomocą których pacjent jest zdolny osiągnąć tzw. wgląd, czyli poczucie, iż jakość jego życia uległa zmianie w kierunku adaptacyjnym i zadowalającym.
Pierwszym narzędziem jest swoista praca na relacji z pacjentem i dialog z nim. To właśnie relacja, oparta o zaufanie jest elementem leczącym. Pacjent i terapeuta od pierwszej sesji zaczynają ją tworzyć i rozwijają wzajemne zaufanie, ponieważ tylko w takiej atmosferze możliwa jest zmiana. Pacjent wnosi podczas sesji swoje myśli, fantazje i skojarzenia w sposób niewymuszony, swobodny. W związku z tym, iż paradygmat psychodynamiczny zakłada istnienie obszaru nieświadomego, który to ma ogromny wpływ na funkcjonowanie człowieka, zadaniem psychoterapeuty psychodynamicznego jest eksploracja i poznanie oraz zrozumienie tego obszaru. Poprzez analizę i refleksję nad nieuświadomionymi wzorcami tworzenia relacji, marzeniami sennymi, fantazjami na temat osób bliskich i sytuacji oraz przede wszystkim objawami w trakcie terapii docieramy do nieświadomości. Nieświadomość z kolei pełna jest pragnień, wewnętrznych konfliktów, czy wzorców, które chronione są przez swoiste mechanizmy obronne, które bardzo często są odpowiedzialne właśnie za powstanie objawów i psychicznego dyskomfortu, z którym boryka się pacjent. Zatem refleksja nad mechanizmami obronnymi, aktualną sytuacją pacjenta oraz jego historią sprawia, że terapeuta tworzy hipotezy na temat funkcjonowania pacjenta i stają się one punktem wyjścia do dalszego leczenia.
Zaś drugie narzędzie, które umożliwia eksplorację nieświadomości i stoi za trafnością formułowanych hipotez to przeniesienie- czyli nieświadome dla pacjenta zjawisko, które polega na przemieszczeniu zachowań, myśli, uczuć i fantazji, które pierwotnie były przeżywane względem osób istotnych, a obecnie są odtwarzane w relacji do terapeuty. Jest możliwe dzięki klimatowi sesji, a także za pośrednictwem neutralnej postawy terapeuty.
