Przemoc i agresjia w szkole

Jakie są przyczyny przemocy w szkole?

Podstawową przyczyną przemocy w szkole jest – można powiedzieć-  mechanizm grupowy. Z tego względu, że klasa jest jednostką grupową jak każda inna grupa występująca społecznie- rządzi się również takim prawami. W każdej grupie jest potrzeba znalezienia tzw. kozła ofiarnego lub błazna klasowego (w odniesieniu do klasy).W związku z tym, jeżeli uczniowie widza, że ich kolega z klasy lub koleżanka czymś się wyróżnia (zazwyczaj dotyczy to kwestii związanych z wyróżnianiem się w takim kontekście, że jest gorszy)bo np. gorzej się uczy, gorzej wygląda, gorzej się wypowiada czy przejawia jakiś problem natury fizycznej czy psychicznej, zazwyczaj taka osoba staje się kimś kogo można wytykać palcem, z kogo można się wyśmiewać i wówczas zjawisko przemocy się rozpoczyna.

Jak mogą przemoc zauważać nauczyciele i  jak maja sobie radzić z przemocą w szkole/klasie?

Przemoc w szkole można określić też jako zjawisko mobbingu i tak badacze właśnie to zjawisko określają. Podaja kilka takich symptomów, na które nauczyciele powinni szczególnie zwrócić uwagę :

– uczniowi giną przybory lub jego rzeczy są niszczone

-uczeń jest obrażany i wyśmiewany na forum klasy lub podczas przerw(czyli wtedy, kiedy nauczyciele nie mogą tego zobaczyć)

– jest wykluczany z pracy grupowej (padają stwierdzenia typu: nie chcemy z nim pracować, bo jest głupi)

– jest obiektem przemocy fizycznej np. jest popychany, podstawiana jest mu noga, bywa zamykany w toalecie szkolnej

– jest upokarzany rysunkami, meilami, smsami czy na forach społecznościowych  i dzieje się to także poza szkołą

– jest wyśmiewany z powodu swojego wyglądu, często zdarza się, że członkowie rodziny ucznia również są obrażani.

W związku z tym wszystkim uczeń taki niechętnie wypowiada się w sytuacji klasowej, niechętnie udziela odpowiedzi, kiedy jest pytany nawet na ocenę. Zdarza się, że wobec tego, iż osoba taka nie radzi sobie z agresją wówczas sama może taką agresję może prowokować. Uczeń taki może stać się również prowokujący względem pozostałych osobo i często może również sprawiać wrażenie, jakby biernie poddawał się zachowaniom innych i wtedy mamy już do czynienia z tak zwaną wyuczoną bezradnością, która bardzo łatwo zauważyć w takiej biernej postawie jednego z uczniów.

Myślę, że bardzo istotnym jest podjecie działań anonimowych, czyli zachęcenie uczniów do wyplenienia ankiety anonimowej (ponieważ jeżeli zapytamy otwarcie na forum klasy czy sytuacja przemocy ma miejsce- jestem prawie pewna ze taka odpowiedź nie zostanie udzielona) wiec tutaj warto posłużyć się jakąś ankietą lub testem, które będą dotyczyć sytuacji klasowej. Warto później przejść do rozmów indywidualnych z uczniami tak, aby ten proces grupowy zatrzymać. Bardzo ważna jest również współpraca z rodzicami takiego ucznia, który nam się wydaje, iż  jest ofiarą przemocy klasowej (wtedy rodzice dają nam taki szerszy ogląd sytuacji) warto również – jeżeli widzimy, że są pewne osoby, które szczególnie prowokują agresywne zachowania-  z rodzicami takich osób porozmawiać,  żeby wiedzieć jak takie dziecko zachowuje się poza szkołą. Warto nawiązać także współpracę z psychologiem oraz pedagogiem szkolnym i kierować uczniów na indywidualne rozmowy, jak również poinformować pozostałą część grona pedagogicznego,  tak aby nauczyciele uczący mogli poszczególnym uczniom przyglądać się podczas konkretnych przedmiotów.  Ale i warto także odbudować taką postawę autorytetu jako wychowawcy – czyli: mówić jasne komunikaty, jasno reagować, stawiać określone jasno zasady względem zachowań agresywnych.

A jak maja reagować uczniowie, którzy widzą, że np. w stosunku do kolegi /koleżanki stosowana jest przemoc?

Tak naprawdę jedynym słusznym rozwiązaniem jest zgłoszenie tego faktu nauczycielowi czy specjaliście- psychologowi, pedagogowi. Bowiem jeżeli uczniowie zaczną sami rozwiązywać taki problem, to mogą również sami stać się ofiarą takiej przemocy czy agresji. 

Jakie są konsekwencje przemocy?

Jeśli chodzi o konsekwencje związane ze środowiskiem szkolnym, to przede wszystkim: poczucie wykluczenia, odrzucenia u takiej osoby, a co za tym idzie – wyuczona bezradność, bierność, niechęć do nauki,  apatia brak motywacji. Bycie ofiarą mobbingu może dawać także późniejsze konsekwencje, takie jak chociażby wzrost stresu, częste powracanie do tych nieprzyjemnych, niemiłych wspomnień, wzrost nieśmiałości, czy duża doza dystansu w kontaktach międzyludzkich, czy nawet trudności z nawiązywaniem w ogóle relacji z rówieśnikami oraz brak zaufania również do nich. Także te konsekwencje są natury psychologicznej, jak i fizjologicznej (z tego względu, że możemy mieć tutaj wszystkie inne  reakcje stresowe dotyczące fizjologii naszego organizmu).

Jak wygląda taka pomoc psychologiczna wobec osoby względem, której stosowana jest przemoc (kiedy żadne środki nie pomagają i trzeba zgłosić się do psychologa)?

Przede wszystkim pracujemy indywidualnie z taką osobą, która jest ofiarą przemocy szkolnej – oczywiście pracujemy wszystkimi normami, które obowiązują psychologa, czyli przede wszystkim utrzymujemy tajemnicę zawodową, oczywista sprawa, że musimy być w kontakcie z rodzicem, natomiast w związku z tym, że jesteśmy objęci tajemnicą to- poszczególne fakty, z którymi uczeń do nas przychodzi zostają w obszarze tej naszej relacji. Więc jest to  przede wszystkim praca indywidualna. Zaś kiedy poziom natężenia emocji u takiej osoby spada i mamy wrażenie, że jest ona gotowa na to, by przeprowadzać pewnego rodzaju konfrontacje z osobami, które wobec niej tę przemoc stosowały – wówczas umawiamy się na takie konfrontacje, rozmawiamy, próbujemy zrozumieć, dlaczego takie zjawisko miało miejsce oraz co można by było zrobić,  by takie zjawiska już więcej się nie powtarzały i jak załagodzić konflikt.  Staramy się z taka osobą również pracować nad sposobami radzenia sobie ze stresem, który jest wynikiem samego radzenia sobie z agresją, jak również pokazujemy jak radzić sobie w sytuacji kiedy, spotykamy się z agresorem- czyli pracujemy tutaj nad tzw. postawą asertywną-  nie agresywna – czyli jak odmawiać w taki sposób, by nie prowokować.

*warto zapoznać się z treścią audycji z działu psycholog dziecięcy krosno, psychoterapia dzieci krosno, psychoterapia krosno, psycholog krosno